Bij een zaadvast tomatenras kun je de zaden uit de tomaten halen en opnieuw zaaien. De nieuw gezaaide tomatenplanten zullen dan exact hetzelfde zijn als de plant waar je de tomaat vanaf hebt  geplukt. Dat is heel handig, want zo kun je elk jaar van de tomatenrassen die je lekker vindt zelf het zaad oogsten.

Als je tomatenzaad koopt, hoe weet je dan of je een zaadvast tomatenras hebt gekocht of niet? Als er voor de naam van het ras F1 staat, is het geen zaadvaste soort. Als er geen F1 staat is het zaadvast.

Een F1 is een kruising tussen twee zaadvaste rassen. Het maken van een F1 is een arbeidsintensief werkje. Het bestuiven van de bloemen wordt met de hand gedaan. Bij één van de twee zaadvaste rassen wordt de bloem, met daaraan vast de stuifmeeldraden, verwijderd. Dit moet gebeurd zijn voordat de stuifmeeldraden rijp zijn. De stamper wordt niet verwijderd. Vervolgens wordt van het andere zaadvaste ras stuifmeel verzameld en op de stamper van de plant, waarvan de bloem is verwijderd, gedaan. De stamper is bestoven en er gaat nu een tomaat groeien. Het zaad, dat in deze tomaat gaat groeien, is een nieuw F1 ras. 

De tomaten in een supermarkt zijn allemaal F1 rassen. Als je uit deze tomaten zaad haalt en zaait krijg je allemaal verschillende tomatenplanten die verschillende eigenschappen hebben van beide zaadvaste ouders. De professionele kwekers kunnen hier niets mee, omdat uniformiteit belangrijk is om efficiënt te werken en veel kilo’s tomaten van de planten te kunnen oogsten. Als je het niet erg vindt dat de tomatenplanten allemaal iets afwijken van elkaar,kun je prima tomaten kweken met zaden uit de supermarkttomaten of een ander F1 ras. Als je ieder jaar uit de mooiste en beste planten van dit F1 tomatenras de zaden oogst, krijg je uiteindelijk ook een uniform zaadvast tomatenras. Het duurt 7 generaties (7 jaar!) voordat een tomatenplant echt zuiver en uniform is. Dat duurt lang, maar daarna heb je wel je eigen tomatenras. 😊

Over het algemeen heeft een F1 ras meer groeikracht, is hij gezonder en kan je meer vruchten van de planten oogsten dan bij een zaadvast ras. 

Vroeger hadden veel families of elke streek zijn eigen tomatenras. Deze rassen werden van generatie op generatie doorgegeven. Dit zijn dus zeer oude tomatenrassen, die zaadvast zijn en heirloom rassen worden genoemd. Vaak werden ze geselecteerd op een goede smaak en een goede groei in een bepaald gebied. Of een tomatenras een heirloom ras is, staat vermeld op de verpakking van het zaad. Zoals bij alle zaadvaste tomatenrassen kun je ook van heirloom rassen zelf zaden oogsten.

Omdat heirloom rassen vaak bijzonder zijn, door smaak of uiterlijk, worden tegenwoordig ook wel eens onterecht zaadvaste tomatenrassen aangeboden als heirloom rassen, omdat het goed verkoopt.

Graag had ik een mooi verhaal verteld over een eigen heirloom tomatenras in onze familie. Zowel mijn vader als mijn opa waren tomatenkwekers. Maar helaas, dat hebben wij niet. Mijn opa en vader hebben altijd zaden gekocht bij zaad bedrijven. 😢

Van een Roemeense vriend heb ik wel zaad van een heirloom tomatenras gehad. Dit bijzonder lekker smakend roze vleestomatenras is bij hem al lang in de familie en hij heeft de zaden van zijn moeder gekregen, die ze weer van haar moeder heeft gehad, enz. Omdat zijn familie deze oude tomaten variëteit geen naam heeft gegeven, heb ik de soort Romania Pink genoemd. Het is bijzonder en leuk om dit soort oude rassen te kweken, zeker als je het verhaal erachter kent.

Met je keuze voor welk tomatenras je gaat zaaien, zou ik geen rekening houden of het een zaadvast, F1 of heiloom tomatenras is. Als de tomatenplanten lekkere, gezonde, veel en mooie vruchten geven, is het altijd goed. Voordeel van zaadvaste en heirloom rassen is dat je elk jaar zelf de zaden kunt oogsten, een F1 tomatenras is vaak krachtiger en heeft meer groeikracht